De visie van architect Wiel Arets

Na de Onze-Lieve-Vrouwekathedraal wordt Antwerp Tower de tweede hoogste toren van Antwerpen. Het voormalige kantoorgebouw langs de Opera wordt getransformeerd tot een multifunctionele toren. Matexi tekende voor een renovatie van de hand van Wiel Arets Architects (WAA). Arets komt uit Nederland, maar is internationaal actief en ook Dean of the College of Architecture, IIT in Chicago. Antwerp Tower wordt zijn eerste gebouw in België.

Welke indruk maakt Antwerpen op u?

Wiel Arets: "Vanaf mijn jeugd ben ik vertrouwd met Antwerpen, meer dan met Amsterdam waar ik later ben gaan wonen. Door de ligging aan de Schelde is Antwerpen altijd al open en internationaal georiënteerd geweest. Wat mij opvalt, is dat ze leest als een ‘witte stad’. Daarmee refereer ik aan de witte materialen waarmee andere iconen, zoals de Boerentoren en de Onze-Lieve-Vrouwekathedraal zijn opgebouwd."

In uw publicaties verwijst u dikwijls naar het concept ‘urban sociology’.

Wiel Arets: "Urban sociology heeft te maken met menselijke interactie en het leven in de metropool. Als architect of stedenbouwkundige wil ik nadenken over wat een bepaald gebied voor die stad kan betekenen en over hoe wij ermee omgaan. Steden zijn comfortabele en veilige plekken. Alles is binnen handbereik en dankzij de moderne infrastructuur kan je overal naartoe.

Ik zie steden als ‘neighbourhoods’, die in de wereld met elkaar verbonden zijn als economische en culturele entiteiten, waarbij ook steeds meer ruimte voor de natuur ontstaat.

De stad wordt meer hybride en stiller, vermits motoren gaandeweg verbannen zullen worden. Ik voorspel dat er een nieuwe laag over de oude stad zal komen. Een laag, die niet zozeer futuristisch aanvoelt, maar er normaal zal uitzien, alleen nog comfortabeler en artificiëler."

De stad wordt vormgegeven door heel wat nationale en internationale architecten, van Zaha Hadid (Havenhuis) tot Richard Rogers (Justitiepaleis). Hoe zou je haar aantrekkingskracht omschrijven?

Wiel Arets: "Ik heb de indruk dat de Antwerpenaar zijn stad koestert. Het is geen wereldstad qua omvang, maar haar uitstraling en ambitie is internationaal. Enerzijds telt ze een rijke geschiedenis, anderzijds staat ze ook open voor nieuwe ideeën en ontwikkelingen. Ik kan ze vergelijken met Tokio. De Japanse Metropool is opgebouwd uit wijken met een goede openbare ruimte."

Welke referenties of inspiratiebronnen liggen aan de grondslag van het ontwerp ?

Wiel Arets: "De referentie is Antwerpen zelf. De toren moet stevigheid uitstralen, maar ook geworteld zijn in een 19de-eeuws besef, door de nabijheid van de Opera. En over 100 jaar moet hij er nog staan en opgenomen worden binnen dat profiel van die stad."

Laten we even ingaan op uw ambitie: de metamorfose van de toren.

Wiel Arets: "De nieuwe Antwerp Tower bevindt zich middenin het bruisende leven van een stad die door kunst, mode en cultuur is gevormd. Het project heeft een 24-urenkarakter en straalt dit ook uit. Als bewoner word je wakker en kijk je naar de mist, de regen, de zonsopgang … Als het nacht wordt, zie je vanaf de loggia de lichten van de haven. Je ruikt als het ware de stad die steeds stiller, schoner en comfortabeler wordt. Als je in de binnenstad woont, moet je toch het gevoel hebben dat je buiten woont. Daarom hebben we elke woning van een loggia voorzien. De toren kent een vrij uitzicht rondom, met appartementen zonder vis-vis en geen inkijk, wat veel privacy garandeert voor de bewoners. Daglicht in de woning wordt niet alleen bepaald door de kwantiteit, maar meer nog door de kwaliteit, de wijze waarop het licht wordt binnengehaald en in contact komt met de lichte terrazzo en de structuur van de materialen die het daglicht dragen."

U woont en werkt uit een torencomplex van Mies van der Rohe. In hoeverre zijn de modernistische ideeën van Mies een leidraad geweest in uw denken?

Wiel Arets: "Mies geloofde in het ambacht en het idee om te maken, net als ik. Zijn werk kenmerkt zich sterk door structuren waarbinnen een steeds veranderende wereld mogelijk is. In de Antwerp Tower hebben we een vrije overspanning van 18 meter en is de huid, de gevel, als een erker toegevoegd, waardoor ook hier een uitermate grote vrijheid is ontstaan. En, zowel bij Mies als bij ons wordt de begane grond die toegang biedt tot de woningen, als een doorwaadbare semi-openbare ruimte gelezen."

In welke mate kan architectuur de woon- en levenskwaliteit verhogen?

Wiel Arets: "Architectuur is een lichamelijke en mentale beleving, die voor een groot deel onbewust wordt ervaren. Het is een cinematografische ervaring, bijna filmisch. Hierdoor wordt de levenskwaliteit van de mensen die in deze toren leven, maar ook van degenen die vanuit de stad de toren beleven, bepaald. Er is in Antwerpen slechts één Onze-Lieve-Vrouwekathedraal en één Antwerp Tower.»